Breze, Brezen, Brez’n, Brezn, Brezel, Pretzel of krakeling
Wat is het verschil?
Het verschil tussen Brezel, Brezen, Brez’n, Brezn, Breze, Pretzel of krakeling?
Lang verhaal kort. Alle varianten zijn een verbastering van het Duitse woord Brezel! In Nederland kennen we het knoopje als een zoute krakeling. Dit deegbroodje in de vorm van een knoop is aan de binnenkant zacht en de buitenkant knapperig met grove of fijne zoutkorrels erop.
Maar eerst……
Wat is een Brezel, Brezen, Brez’n, Brezn, Breze, Pretzel?
Een Brezel is een deegstreng gevouwen en gebakken in de vorm van een knoop met grove of fijne zoutkorrels erop. Het beetje zout/zurige broodje met zout is een heerlijk hartig tussendoortje.
Waar komt de Brezel, Brezen, Brez’n, Brezn, Breze, Pretzel vandaan?
De oorsprong van de Brezel ligt in de middeleeuwen van Zuid-Duitsland. Brezel is afgeleid van althochdeutschen woord brezitella en het Latijnse woord brachium dat ‘armen’ betekent en vermoedelijk verwijst naar de vorm van de krakeling die eruitziet als twee gekruiste voor de borst.
Er wordt gezegd dat de verschillende uitgangen van de Brezel, Brezen, Brez’n, Brezn of Breze teruggaan naar Latijnse naamvalsuitgangen en zo via de kloostercultuur werden overgenomen en hun weg naar de Duitse taal hebben gevonden.
De broodkrakeling werd door monniken in de vastentijd gebakken, de drie gaten in de breze zouden voor de ‘de Vader, de Zoon en de Heilige Geest’ staan.
In Duitsland is het meest gefotografeerde broodjede Brezel en staat symbool voor bakkersgilde. Door de eeuwen heen verspreidde dit knoopbroodje zich in verschillende variaties over steeds meer regio’s en landen.
In Beieren zeggen wij Breze
Voor de rest van deze blogpost gebruik ik de Beierse Breze schrijfvariant. In het Bayerisch spreek je het uit als Breze of Brez’n waarbij je de ‘e’ in Brezen of de ‘n’ bij Breze inslikt. Beide uitspraken zijn goed.
De Beierse Breze
Bij de Beierse Breze zijn de armen van de deegkrakeling wat dikker en is het deeg aan de armen opengebarsten. Je kan kiezen uit geen, grof of fijn zout op je Brezen.
Sinds 2014 is de Beierse variant een beschermde naam in de EU. De Beierse Brez’n is geregistreerd onder de namen “Beierse Breze” en “Beierse Brez’n”. Hierbij gaat het niet zozeer om het woord maar om de vorm van de Brez’n.
Breze legendes
Deze legende gaat over het verhaal van de hofbakker Frieder en Graaf Eberhard. Hofbakker Frieder had zijn leven verspeeld aan wandaden en was veroordeeld tot de galg. Bakker Frieder had altijd goede service geleverd en Graaf Eberhard vond dat hij nog een kans op gratie moest krijgen.
“Bak een taart, beste vriend, waar de zon drie keer doorheen schijnt, dan word je niet opgehangen en word je gratis verleend.”
Graaf Eberhard gaf hem drie dagen voordat hij de doodstraf zou krijgen. Freider bakt en probeert maar het lukt hem niet. Op de laatste dag slaat zijn vrouw van verdriet haar armen om hem heen als troost. Daarmee bracht zij Frieder op het idee van een krakelingvorm. Als per ongeluk de deegkrakeling in het zoutbad, bedoeld voor het reinigen van de bakplaat, valt, lijkt de krakeling verloren.
Frieder biedt op de laatste dag in wanhoop Graaf Eberhard de mislukte broodkrakeling aan. Die door de zoute smaak als toch een smakelijke verrassing positief werd aangenomen. En zo ontstond de Breze.
Beierse Breze recept
Ingrediënten:
500 gr meel
8 gr droge gist
1 tl zout
1 tl suiker
350 ml melk
Kneed de ingrediënten tot een glad deeg en laat het 45 minuten op een warme plek
rusten tot het deeg ongeveer verdubbeld is. Dan het deeg nog één keer goed
doorkneden en in zes of acht stukken verdelen. Kook 1,5 liter water met twee
eetlepels zout en goed laten doorkoken.
Rol de deegstukken in de tussentijd rol je uit tot een worst en vouw je ze tot een krakeling (op de puntjes voorzichtig aandrukken).
Dompel de deegkrakelingen 30 seconden in het zacht kokende zoute water. Laat ze
uitlekken en verdeel ze over de bakplaat. Naar wens kan je er grove zoutkorrels over
strooien en dan 25-30 minuten op 180 graden in de oven. En klaar is je zelfgemaakte Breze.
In Amerika heet de Brezen, Pretzel
Pretzels worden in Amerika verkocht op straatkraampjes en in bakkerijen. Ze zijn in de Verenigde Staten verkrijgbaar in verschillende varianten, van de klassieke zoute pretzels tot zoete en hartige smaken zoals kaneel-suiker, chocolade, kaas, en zelfs gevulde pretzels met ingrediënten zoals roomkaas of chocolade.
Hoe is de Preztel in Amerika terechtgekomen?
De van oorsprong Duitse Breze is door Duitse immigranten in de 19e eeuw mee naar Amerika gekomen. In Amerika is de verbastering van Brezel, pretzel geworden.
Wist je dat!
26 April de dag van de Breze is?
Tijdens je vakantie Breze proberen
Ik durf wel te beweren dat een vakantie in Beieren niet kompleet is als je geen Breze hebt geprobeerd. De dichtstbijzijnde bakker is in Treuchtlingen 4 kilometer van de vakantiehuizen in het kasteel.
Wist je dat!
26 April de dag van de Breze is?
Welke soorten Breze zijn onze favoriet?
Onze absolute favoriet is een Butter- of Käsebreze. Maar een Breze met zonnebloempitten of besmeerd met Fischkäse met tomaat en komkommer is ook niet de moeite van de verleiding waard. De Breze is met een beetje boter, kaas of worst heerlijk. Maar zo uit het vuistje door de zoutkorrels lekker pittig en een super tussendoortje.
