ONDERWIJS IN DUITSLAND – HET DUITSE SCHOOLSYSTEEM IN ELKAAR
Onderwijs in Duitsland
Het onderwijssysteem in Duitsland en hoe wij dat als Nederlanders ervaren.
Wij Nederlanders wonen al sinds 2005 in Duitsland. Onze drie dochters (2005, 2006 en 2011) zijn hier geboren en volledig tweetalig. Omdat wij hier permanent wonen hebben wij niet gekozen voor een internationale maar voor het ‘gewone’ onderwijs in Duitsland gekozen.
Daarom praat je graag bij over hoe het onderwijssysteem in Duitsland in elkaar steekt en hoe wij dat als Nederlanders ervaren.
Hieronder beschrijf ik onze onderwijservaringen in Beieren. Deze kunnen per Bundesland verschillen.
Onderwijs in Duitsland
Kleuterschool Duitsland
Kindergarten groep 0 tot 2 – leefijd 2 tot 6 jaar
Vanaf 2 jaar kunnen kinderen naar de kleuterschool. Afhankelijk van Bundesland en de leeftijd van de kleuter duurt een dag tussen de 4 tot 6 uur. De openingstijden van de Kindergarten variëren gemiddelde tussen de 7:00 uit tot 14:00 uur.
Vorschulkinderen (groep 2)
Dit laatste Kindergarten jaar wordt speciaal aandacht besteed aan de overgang naar de basisschool. De kleutertjes worden in een klein groepje de grondbeginselen van het basisonderwijs, zoals sociale, emotionele en cognitieve vaardigheden, bijgebracht. Er wordt alvast een begin gemaakt met cijfers en letters.
In ons geval werd er aan de buitenlandse vorschulkinderen speciale aandacht bestreed aan de Duitse taal. Ze bereiden bv samen een maaltijd om die woordenschat, die in de regel thuis in de moedertaal gebeurt, in de Duitse taal uit te breiden.
Dit laatste kindergartenjaar is (afhankelijk van het Bundesland) gratis.
Kosten Kindergarten
Openbare kleuterscholen: Onze kinderen zaten op een openbare Kindergarten die door de overheid gesubsidieerd zijn, zodat deze betaalbaar zij voor alle gezinnen.
Particuliere kleuterscholen: Particuliere kleuterscholen zijn over het algemeen duurder dan openbare kleuterscholen, omdat ze geen directe overheidssubsidie ontvangen. De kosten kunnen sterk variëren, afhankelijk van de locatie, faciliteiten en het curriculum van de particuliere kleuterschool.
Ontbijt en lunch
Kleutertjes ontbijten en lunchen gezamenlijk in de kleuterschool. Ontbijt of lunch wordt door de kinderen zelf meegebracht.
Ontbijt bestaat vaak uit een broodje, crackers, wrap of rijsttafel en een stukje groente of fruit
Lunch is vaak een pasta of een soepje. Een kleine kookgelegenheid en magnetron zijn aanwezig voor het opwarmen van de maaltijd.
In onze Kindergarten was één zoetigheidje zoals een toetje of chocomusliereep is toegestaan.
Huisregels Kindergarten
In Duitse kleuterscholen, zoals in veel andere landen, dragen kinderen vaak pantoffels of “Hausschuhe” zoals ze in het Duits worden genoemd. Het dragen van pantoffels in de kleuterschool heeft verschillende praktische redenen:
Hygiëne: Het dragen van pantoffels helpt om de kleuterschool schoon te houden. Het voorkomt dat sneeuw, vuil en modder van buiten naar binnen worden gebracht, wat de hygiëne in de klaslokalen bevordert.
Veiligheid: Pantoffels met antislipzolen zorgen ervoor dat kinderen niet uitglijden op gladde vloeren in de kleuterschool, wat hun veiligheid bevordert.
Comfort: Pantoffels zijn over het algemeen comfortabel om te dragen, wat belangrijk is voor het welzijn van de kinderen gedurende de dag.
Het exacte beleid met betrekking tot het dragen van pantoffels kan variëren van kleuterschool tot kleuterschool en kan ook afhangen van de regels van het betreffende Bundesland (deelstaat). Sommige kleuterscholen kunnen van ouders verwachten dat ze pantoffels voor hun kinderen meebrengen, terwijl andere mogelijk pantoffels ter beschikking stellen of specifieke voorschriften hebben over het type pantoffels dat gedragen moet worden.
Basisschool Duitsland
Grundschule in Duitsland groep 3 tot 6 – leeftijd 6 tot 10 jaar
1e en 2e klas (groep 3 en 4)
3e en 4e klas (groep 5 en 6)
De 3e en de 4e klas ligt het niveau hoger. Het 3e basisschooljaar wordt er vanuit gegaan dat het kind het lezen en schrijven beheerst en wordt zelfstandig werken geleerd. De kinderen moeten leren de lessen voor te bereiden en toetsen worden zonder aankondiging gegeven. Vanaf de 3e klas krijgen de kinderen Engels.
Het 4e en laatste basisschooljaar wordt de leerling voorbereid op het middelbaar onderwijs. Toetsen zijn te onderverdeeld in mondeling (abfrage note oder ex) en schriftelijk (Schulaufgabe, cijfer telt dubbel) en worden vooraf aangekondigd.
Klasse nummer Duitsland
Schooltijden basisschool Duitsland
Basisscholen beginnen om 8:00 uur en eindigt om 12:00 uur (1/2 keer in de week) of 13:00/14:00 uur (3/4 keer in de week). Het eerste basisschool jaar hebben de kinderen één ‘lange’ dag per week. In het 4e basisschool jaar 4 ‘lage’ dagen.
Buitenschoolse opvang BSO Duitsland
De naschoolseopvang (buitenschoolse opvang BSO) kan extra worden bijgeboekt tot 17:00 / 18:00 uur.
De kosten voor de BSO zijn afhankelijk van locatie (in München is een BSO duurder dan op het platteland), uren, inkomen en aanvullende diensten zoals maaltijden, huiswerkbegeleiding of speciale (sport)programma’s.
Huiswerk basisschool
Vanaf dag 1 op de basisschool krijgen de kinderen in Beieren huiswerk mee. In de 1e klas bestaat dat uit het oefenen van de letters en cijfers. Maar al snel groeit dit uit tot kleine lees en schrijfopdrachten en een 5 tot 10 minuten lezen per dag (met een stickertjes systeem) of het leren voor toetsen.
Duitse schoolbus
Wanneer een basisschool niet op loopafstand van thuis ligt mag ieder kind gratis gebruik maken van de schoolbus.
Vertrek
Onze schoolbus vertrekt vanaf de bushalte in ons dorp voor:
Aankomst
Afhankelijke van de schooltijden 12:00, 13:00 of 14:00 uur.
Voor de basisschool en voortgezetonderwijs rijden verschillende busondernemingen.
Schoolbusregels
Op de eerste dag op de basisschool worden de busregels bijgebracht. Naast de standaard ‘niet rennen in de bus’ en ‘brood hoort in je broodtrommeltje en niet op de stoel geplakt’ zijn er ook opgesproken regels.
Voor de basisschoolkinderen geld, het kindje dat als eerste bij de bushalte aankomt zet z’n schooltas/Schulranzen neer. De gene die daarna komt zet hem er keurig achter enz enz.
Op het moment dat de bus voor de halte stopt, stap ieder kind zonder dringen in volgorde van aankomst de bus in. Iedere dag weer zonder enig gedoe.
Eerste schooldag basisschool Duitsland – Einschulung
De eerste schooldag op de basisschool is een traditie. Ouder, grootouders en ooms en tantes zijn van harte welkom hun kind de eerste schooldag te begeleiden. Ieder kind heeft een nieuwe schooltas (Schulranzen) en een Schultute (vaak zelfs geknutzeld door de moeder in dezelfde kleur als de schooltas) gevuld met zoetigheid en kleine schoolspulletje.
Na een kerk- of moskee bezoek (waar het kind een zegening voor een voorspoedig schooljaar ontvangt) mogen kind en familie kennismaken met de juf en klasgenootjes.
Voor- en nadelen basisschool Duitsland
Voordeel
Het voordeel van maar 4 jaar basisschool is dat er al vroeg in de schoolcarrière van je kind een keuze qua leerniveau wordt gemaakt. Zo voorkom je dat het kind met niveau Mittelschule (vmbo) tot zijn of haar 12e jaar volledig op hun tenen moeten lopen om bij te blijven en het Gymnasiumkind zich verveelt.
Ook is het hebben van huiswerk vanaf 6 jaar (de 1e klas) iets wat voor de kinderen zo vanzelfsprekend is, dat zij dit moeiteloos voorzetten op middelbaar.
De vroege overstap naar middelbaar zorgt er ook voor dat voordat je kind aan pubertijd begint (wat op zich al een verwarrende periode genoeg is) het al een start heeft gemaakt op voorgezet onderwijs. En niet met 12 jaar aan een nieuwe school, vrienden en leersysteem begint.
Nadelen
Het begeleiden van je kind met huiswerk vanaf de 1e klas vind ik (afgezien van het feit of je hier als ouder geschikt voor bent ja of nee) een belasting voor de ouders. Als in een gezin de ouders hiervoor geen tijd hebben raakt het kind achter op het schoolwerk en is hiermee je afkomst bepalend voor je toekomst.
In Nederland heeft ieder kind op de basisschool gelijk onderwijs en daarmee is opleiding op de basisschool voor iedereen gelijk.
Voortgezet onderwijs in Duitsland
Schooladvies voorgezet onderwijs Duitsland
Het schooladvies wordt uitsluitend bepaald door het gemiddelde cijfer behaald in het 4e basisschooljaar uit de vakken Duits, wiskunde- en HSU (= algemene onderwijsvakken zoals biologie, aardrijkskunde en geschiedenis) .
Gymnasium = gemiddeld cijfer 2,33 = voorbereidend wetenschappelijk onderwijs
Realschule = gemiddeld cijfer 2,66 = hoger algemeen voortgezet onderwijs HAVO duurt 6 jaar
Mittelschule / Hauptschule = gemiddeld cijfer 3,00 = middelbaar beroepsonderwijs MBO duurt
Cijfers in Duitsland op school
| Cijfer | Omschrijving | Cijfer Nederland |
|---|---|---|
| 1 | Zeer goed | 9/10 |
| 2 | Goed | 8 |
| 3 | Bevredigend | 7 |
| 4 | Voldoende | 6 |
| 5 | Onvoldoende | 5 |
| 6 | Onbevredigend | 4 |
Schooltijden voortgezet onderwijs in Duitsland
Voortgezet onderwijs begint in Beieren om 7:30 uur. De eindtijd varieert van 12:30 tot 16:00 uur afhankelijke van opleiding en schoolroosters.
Verbod op mobieltjes op school, les of in het klaslokaal
Tot voor juni 2022 was het strikt verboden een mobieltje in de klas te gebruiken. Vanaf zomer 2022 mogen scholen in samenspraak met de ouderraad zelf beslissen of leerlingen hun smartphones in het schoolgebouw en/of klaslokaal mogen gebruiken.
Afhankelijk van de leeftijd of docent zijn op de school van onze dochters de regels verschillend. Onze jongste dochter van 12 jaar zit in de 7e klas en daar moeten ze alle mobieltjes (handy in het Duits) afgeven in het Handy Hotel bij de leraar. Alleen in de Pauze of tussenuur mag deze worden aangezet.
Gemiddeld genomen versoepelen de smartphone regels voor leerlingen vanaf 14 jaar waarbij het mobieltje alleen gebruikt mag worden als ondersteuning van de les.
Diploma voortgezet onderwijs in Duitsland
Afhankelijk van de onderwijsniveau zijn er verschillende diploma’s.
- Hauptschulabschluss (ook wel Quali of Mittlere-Reife genoemd): Dit is het diploma dat wordt behaald aan het einde van de Hauptschule / Mittelschule wat overeen met een VMBO-diploma.
- Realschulabschluss: Dit diploma wordt behaald aan het einde van de Realschule, een middelbare school die een meer praktijkgerichte opleiding biedt. Het is vergelijkbaar met een HAVO diploma.
- Abitur: Het Abitur is het equivalent van een diploma voor de middelbare school, maar het is veel academischer en opent de deur naar universitaire studies. Het wordt behaald aan het einde van het Gymnasium of een vergelijkbare school voor hoger secundair onderwijs.
Meer persoonlijke verhalen
Nieuwsgierig naar meer persoonlijke verhalen over ons ik vertrek / emigratie naar Duitsland leven als Nederlanders op het kasteel in Duitsland – Beieren! Volg ons op Facebook of instagram of ontvang ons avontuurlijke ik vertrek verhaal in je mailbox!
Geef een reactie